درفلسفه ملاصدرا و کانت، «عقل» عالي ترين قوه نفس و «معرفت عقلاني»بالاترين مرحله شناخت است. از نگاه هردو فيلسوف، عقلانيت يا خردورزي بنيادي ترين ويژگي انسان و مبناي کرامت ذاتي اوست؛ با اين تفاوت که ملاصدرا عقلانيت نظري ، وکانت عقلانيت عملي را معيار اصلي مي پندارند؛يعني از نظر ملاصدرا، شأن و کرامت انسان به چيزي است که مي داند، درحالي که از نظرکانت، شأن و کرامت انسان به چيزي است که مي خواهد.
يکي از جلوه هاي عقلانيت درانديشه اين دو فيلسوف، خلاقيت يا همان آفرينشگري است. دو فيلسوف ياد شده خلاقيت را ، هم درحوزه نظري(در محدوده قوه خيال وعقل) وهم در حوزه عملي، مورد توجه قرار داده اند؛ با اين تفاوت که درحکمت صدرايي ، آفرينشگري انسان در ارتباط با ماوراي طبيعت و از راه اتحاد با عقل فعال صورت مي گيرد، در حالي که در فلسفه کانت، خلاقيت انسان در پيوندي عميق با استقلال و خود بنيادي اوست، منشأ و مبدأ متعالي ندارد، وصرفاً ريشه در انسانيت و استقلال اراده انسان دارد.
28 شهریور 1397
وحدت متعالی ادیان، دیدگاهی است که سنت گرایان به مسأله تکثر ادیان دارند. نخستین بار شووان در کتاب وحدت متعالی ادیان، این دیدگاه را بسط داد؛ سپس دیگر سنت گرایان مباحثی را در این زمینه مطرح کردند. طبق این دیدگاه، ادیان دارای دو بعد باطنی و ظاهری اند. ادیان فقط در سطح باطنی وحدت دارند؛ اما در سطح ظاهری میان آن ها اختلاف است. حقایقی که در سطح ظاهری ادیان به چشم می خورد، نسبی و حقایق مربوط به سطح باطنی مطلقند. دیدگاه شووان با مشکلاتی مواجه می شود؛ مانند نسبیت گرایی، غیراستدلالی بودن و... . زبانی که شووان برای بیان دیدگاهش به کار می گیرد، دشوار است؛ بدین سبب نگارنده کوشیده است تا توصیفی از وحدت متعالی ادیان را پیش کشد و نقاط ضعف آن را بیان کند
8 شهریور 1397
بدن ابزاري براي نفس مجرد انساني است که به وسيله آن مي تواند استعدادهاي نهفته خود را متبلور و شکوفا سازد. نفس، پس از قطع علاقه از بدن، در وعائي ديگر به نام عالم «برزخ » يا عالم «مثال»، يا تعلق گرفتن به «قالب مثالي» يا «جسم برزخي»، به حيات خود ادامه مي دهد حياتي که همراه لذايذ يا رنج هاي ويژه اي است که نتيجه افکار، عقايد، اعمال، صفات و ملکات راسخ در نفوس در طول حيات دنيوي خواهد بود. اين نوشتار، ابتدا به اثبات برزخ، از منظر حکمت متعاليه، قرآن و سنت مي پردازد، سپس به برخي ويژگي هاي برزخ و برزخيان اشاره مي کند، و آن گاه ديدگاه برخي از فلاسفه را که معتقدند در برزخ، «تکاملي براي افراد وجود ندارد» به نقد کشيده است. نويسنده معتقد است فلسفه، هرگز نمي تواند مدعي شود که براي برزخيان ارتقاي درجه و تکامل يا سقوط بيشتر امکان ندارد، به علاوه اين ديدگاه نه تنها مخالف بسياري از روايات وارده در مورد عالم برزخ است که با ظاهر برخي از آيات شريفه قرآني نيز سازگاري ندارد.
3 شهریور 1397
در این مقاله شواهد روایی نصب الهی امام در مباحث مورد اتفاق امامیه - به ویژه با اشاره به روایات کتاب کافی کلینی به عنوان منبع اصلی اعتقادی و فکری شیعه - مورد بررسی قرار گرفته اند؛ به این صورت که ابتدا مفاهیم « امام»، « امامت» و « نصب» و پس از آن ویژگی های امام - که می تواند شاهد و نشانه ای برای انتصاب الهی وی باشد - بررسی شده اند. از مهم ترین ویژگی های امام می توان به عصمت، علم، افضیلت و افتراض طاعت اشاره نمود. در این مقاله شواهد به گونه ای ذکر شده اند که جایگاه الهی امام در اندیشه ی شیعه به صورت واضح تبیین و نشان داده شود که نگاه شیعیان به امام به عنوان حجت الهی و خلیفه ی خداوند به گونه ای است که نمی تواند حاصل انتخاب فرد توسط دیگران و یا اهل حل و عقد باشد. همچنین چنین جایگاهی نمی تواند حاصل سیر طبیعی پیشرفت معنوی بشر - که در نظریه ی علمای ابرار مطرح می شود - باشد.
31 مرداد 1397