بحث عقل در ساحت دین، روایت گر رابطه عقل ودین است. این بحث که دارای سابقه تاریخ وپر فراز وفرود می باشد، بیشتر به عوامل خارجی وبیرونی بر می گردد، زیرا دین وخصوصا اسلام در ذات وماهیت خود هیچ تضادی باعقل وعقلانیت نداشته است بلکه آن را رسالت انسانی در حوزه حیات فردی واجتماعی می داند. هرچند سیرعقلانیت در اسلام نیز با چالش های جدی مواجه بوده است وجامعه وفرهنگ اسلامی گروه های چون ظاهر گرا در دامن خود پروریده شده است اما تأمل وتعمق در متون و منابع دینی، حکایت گر همگرای وبلکه مکملیت این دو برای همدیگر است. در موارد مختلف ومتعدد بر زندگی عقلانی وکار برد عقل در زاویه های مختلف حیات فردی واجتماعی تأکید داشته وزندگی منهای عقلانیت وتعقل را مورد نکوهش ومذمت قرار داده است. وجود استدلال های فلسفی وعقلی در متون دینی وخصوصا در قرآن کریم حکایت از آن دارد که اسلام وبه خصوص تشیع نه تنها براین امر تأکید ودعوت داشته است بلکه خود دین ومذهب عقلی است، که تفکیک بین آن دو، به معنی آگاه نبودن از آموزه ها ومولفه های آن هاست.
20 تیر 1397
نقش اراده در شکل گیری معرفت صدرا، به دلیل اتخاذ مبنای اصالت وجود و تشکیک و ...، برخلاف نگاه پیشینیان، تحلیلی دقیق از نسبت اراده و معرفت داده است.
24 خرداد 1397
یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین جهان بینی هایی که در دوره مدرن پدید آمد، مارکسیسم بود. مارکسیسم افزون بر تأثیر عظیمش بر سیاست، اقتصاد و جامعه شناسی، مسیحیت را نیز متأثر ساخت. موضع مارکسیسم در رابطه با دین موضعی خصمانه بود؛ زیرا در این جهان بینی آنچه اصالت داشت، شرایط اجتماعی- اقتصادی زندگی بشر بود و اندیشه ها، از جمله دین، پاسخی به واقعیت مادی جامعه دانسته می شد. بر اساس ماتریالیسم، دین روبنایی است که بر زیربنای اجتماعی- اقتصادی بنا شده است؛ و شرایط ظالمانه اجتماعی است که دین را پدید می آورد و دین نیز از آن شرایط ظالمانه حمایت می کند. از این رو، ستیز با دین به طور غیر مستقیم ستیز با جهانی است که دین را پدید آورده است.
الهیات رهایی بخش ادعای جهان شمول بودن ندارد، بلکه ادعا می کند الهیاتی مخصوص شرایط فعلی آمریکای لاتین است
22 خرداد 1397
از مباحث مهم در معرفت شناسی، تأثیر عوامل غیرمعرفتی بر شکل گیری معرفت، به ویژه تأثیر اراده بر معرفت است. صدرا، به دلیل اتخاذ مبنای اصالت وجود و تشکیک و ...، برخلاف نگاه پیشینیان، تحلیلی دقیق از نسبت اراده و معرفت داده است. بر اساس نگاه او، در حوزه ادراکات حضوری، بنا بر حرکت اشتدادیِ نفس انسانی متناسب با سعه وجودی و تکامل انسانی که فرآیندی ارادی است، درک حضوری انسان وضوح و اشتدادی متناسب پیدا می کند. در حوزه ادراکات حصولی انسان، اعم از ادراکات جزئی و کلی، در نگاه صدرا دو تحلیل مطرح می شود که در هر دو، اراده انسان در شکل گیری معرفت نقش آفرین است. در تحلیل نخست، نفس با تکامل ارادی و اختیاری خود مستعد پذیرش صور ادراکی از مبادی عالیه وجود یا عقل فعال می شود؛ و در تحلیل دوم این نفس انسانی است که با تکامل جوهری خود و در سایه اتحاد با عقل فعال، این ادراکات را انشا می کند و مواجهه با واقعیت صرفاً زمینه ساز این انشای ارادی انسان است.
21 خرداد 1397